Proxy Nedir? Proxy Ne İşe Yarar?

Proxy veya proxy sunucusu, kullanıcı ile internet arasında duran bir bilgisayardır. Kullanıcı tüm çevrimiçi trafiğini proxy sunucusuna gönderir. Sunucu da verilerinizi internet üzerindeki hedefine gönderir. Bir proxy ile kullanıcının kimliği ve konumu (kısmen) gizli kalır. Pratikte, proxy'ler çoğunlukla belirli bir bölgede engellenmiş bir siteyi ziyaret etmek isteyen kişiler tarafından kullanılır. Birçok şirket ve işletme de kapalı bir iş ağı oluşturmak için proxy kullanır.

Proxy Nasıl Çalışır?

Proxy sunucusu, yerel bir bilgisayar veya yerel bir ağ ile daha geniş bir ağ (genellikle internet) arasında durur. Proxy genellikle harici bir sunucudur; çevrimiçi süreçte ekstra bir adımdır. Bir proxy sunucusu olmadan verileriniz şu rotada ilerler: adres çubuğunuza bir web sitesi yazıp enter tuşuna bastığınızda, bilgiler bilgisayarınızdan önce internet servis sağlayıcınızın (İSS) yönlendiricisine gider. Daha sonra talep ettiğiniz sitenin sunucusuna gider. Sitenin yanıtı da aynı yolla geri gönderilir.

Eğer bir proxy sunucusu kullanıyorsanız, bilgisayarınızdan web sitesine giden yol biraz farklıdır. Kullanıcı (yani siz) proxy sunucusuna örneğin bir bilgisayar, dizüstü bilgisayar veya akıllı telefon ile bağlanır. Proxy sunucusu isteğinizi internet üzerindeki hedefine gönderir. Web'in geri kalanı sizin IP adresinizi değil, proxy sunucusunun IP adresini görür. 

Kısacası, bir proxy veri gönderir. Ancak yapabileceği tek şey bu değildir. Bir proxy size ekstra bir çevrimiçi koruma katmanı sağlayabilir. Her biri kendi özel işlevlerine sahip farklı proxy türleri bile vardır. Tarayıcınızda çalışan webproxy'ler vardır, ancak yönlendiricinize de bir proxy yükleyebilirsiniz, böylece tüm veri trafiğiniz otomatik olarak proxy üzerinden geçer. 

Çoğu proxy sunucusu veri ve gizliliğinizi çevrimiçi ortamda güvende ve anonim kalmanızı sağlayacak kadar iyi korumaz. Bu nedenle, bir VPN bağlantısı düşünmeniz tavsiye edilir. VPN, çevrimiçi anonimliğinizi ve korunmanızı sağlar.

Proxy Türleri

Farklı türde proxy sunucuları vardır. Her şeyden önce, bunları bir kullanıcı veya bir grup kullanıcı için proxy'ler ve büyük insan grupları tarafından kullanılan genel proxy'ler olarak ikiye ayırabiliriz. İkincisi ile, diğer tarafların hangi verinin hangi kullanıcıya ait olduğunu bulması çok daha zordur, çünkü çok sayıda kişi aynı IP'yi kullanmaktadır.

Proxy'ler ayrıca belirli işlevlerine göre farklı gruplara ayrılabilir. Bu farklı işlevlerden bazıları şunlardır:

• Caching web proxies
• Filtering proxies
• CGI proxies
• Ters proxy’ler

Bunun yanı sıra, proxy'ler sundukları gizlilik seviyesine göre kategorize edilebilir. Bunlar aşağıdaki şekildedir:

• Saydam (Transparent) Proxy Sunucuları
• Anonim Proxy Sunucuları
• Yüksek Anonim Proxy Sunucuları

1. Caching Web Proxies

Caching web proxies oldukça sık kullanılır. Bu tür bir proxy, ziyaret ettiğiniz web sitelerinin bir kopyasını tutar. Bir caching web proxy ile sayfalar kullanıcılara daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde iletilir. Birisi caching web proxy aracılığıyla bir web sitesini görmek istediğinde, proxy önce yerel dosyalarını (önbelleğini) arar. Web sitesi zaten önbelleğe kaydedilmişse, proxy bu verileri doğrudan kullanıcıya gönderir. Proxy web sitesini henüz kaydetmemişse, bilgileri doğru sunucudan toplar ve kullanıcıya geri gönderir. Böylece web sitesinin bir kopyası ileride kullanılmak üzere kaydedilmiş olur.

Bir proxy'nin önbelleğinin belirli bir ömrü vardır ve bu sürenin sonunda boşaltılır. Önbellek verilerinin silinmesi genellikle söz konusu verilerin ne kadar eski olduğuna, boyutuna ve talep edilme sıklığına bağlı olarak gerçekleşir. İki basit önbellek algoritması: En Least Recently Used (LRU) ve Least Frequently Used (LFU).

2. Filtering Proxies

Bazı web proxy'leri web sayfalarının içeriğini de filtreleyebilir. Bazı internet kısıtlamaları ve Çin'deki devlet kontrollü sansür gibi bazı çevrimiçi sansür türleri web proxy'leri aracılığıyla uygulanır. Bu proxy'ler kullanıcıların ulaşabileceği internet bölümlerini sınırlar.

Diğer filtering proxy’ler, sayfaları belirli bir hedefe veya kitleye göre ayarlayabilir. Telefonunuzda veya tabletinizdeyken otomatik olarak bir web sitesinin mobil sürümüne gönderildiğinizde olan budur. Ayrıca, İSS'ler bu proxy'leri bağlantılarını bilgisayar virüslerinden ve diğer kötü amaçlı içeriklerden korumak için kullanırlar. Kısacası, filtering proxy belirli içerikleri engeller. Bu, internet özgürlüğünüzü sınırlayabilir, ancak aynı zamanda internet güvenliğinizi de artırabilir.

3. Ters Proxy’ler

Ters proxy, normal bir proxy sunucusunun tam tersi şekilde çalışır. Bu tür bir proxy, internette gezinen kullanıcının verilerini korumak yerine, web sunucusunun avantajına çalışır. Ters proxy, sunucunun çevrimiçi verilerini korumak için bir güvenlik duvarı olarak kullanılabilir. Proxy ile belirli sayfalara erişim izni verilebilir veya reddedilebilir. Bu şekilde, bir bankanın müşterileri yanlışlıkla kendilerini bir yabancının çevrimiçi banka ortamında bulmazlar. Ters proxy'ler genellikle statik sayfaları önbelleğe almak için de kullanılır, böylece sunucu hızlı bir şekilde aşırı yüklenmez.

4. CGI Proxy

Özel bir web proxy türü de CGI proxy'dir. Bu, bir ziyaretçinin belirli bir başka sayfaya anında erişebileceği bir web sitesi gibi şekillendirilmiş bir çevrimiçi proxy'dir. Bu web siteleri/proxy'ler çalışmak için genellikle PHP veya CGI kullanır. CGI proxy'leri okullar, işletmeler ve hatta hükümetler tarafından engellenen web sitelerine erişim sağlayabilir. Kullanıcının IP adresini de gizledikleri için, zaman zaman belirli bir düzeyde anonimlik elde etmek için kullanılırlar.

5. Saydam (Transparent) Proxy Sunucuları

Proxy'leri işlevlerine göre gruplandırmanın yanı sıra, onları internette anonim kalmanıza ne kadar yardımcı olduklarına göre de ayırabilirsiniz. Saydam bir proxy kullanıcının IP adresini gizlemez. Kendilerini proxy sunucuları olarak duyururlar ve hatta web sitelerine kullanıcının orijinal IP adresini gösterirler. Bu proxy'ler genellikle caching web proxy’leridir ve çevrimiçi anonim kalmak için kullanılmazlar.

6. Anonim Proxy

Bu tür bir proxy kendisini bir proxy sunucusu olarak tanımlar, ancak kullanıcının orijinal IP adresini göstermez. Anonim proxy'ler kullanıcılarına belirli bir miktar koruma sağlar. Netflix izlerken anonim bir proxy kullanmak mümkün değildir. Netflix bir proxy kullandığınızı anlayacak ve içeriklerine erişmenize izin vermeyecektir.

7. Yüksek Anonim Proxy Sunucuları

Bu tür bir proxy, bir proxy sunucusu olduklarını göstermez. Ayrıca kullanıcının IP'sini de göstermez. Web siteleri için tamamen görünmezken, normal bir anonim proxy tespit edilebilir. Yüksek anonimlikli bir proxy, anonimlik söz konusu olduğunda bir VPN'e en yakın olanıdır. Ancak yine de VPN ile gelen çevrimiçi güvenlik ve emniyetten yoksundur.

Proxy Ne İşe Yarar?

Bireylerin veya işletmelerin proxy kullanmasının çeşitli nedenleri vardır; bunlardan en yaygın olanı, bölgelerinde kısıtlanmış sitelerin engelini kaldırmak veya gezinirken anonim kalmaktır. 

Aşağıda bir proxy sunucusunun kullanılabileceği bazı durumları bulabilirsiniz:

1. Kısıtlanmış web içeriklerine erişim

Çoğu işletme artık proxy sunucularının kullanımını benimsemiştir, ancak geçmişte çalışanlar, iş yerinde müzik, video veya oyun siteleri gibi yasaklanmış web içeriklerine erişmek için proxy kullanabiliyordu. Web kullanıcıları, belirli bir bölgede engellenen web içeriklerini atlamak için de bir proxy sunucusu kullanabilir. Örneğin, uluslararası seyahatte olduğunuz için yayın hizmetiniz üzerinden bir film izleyemiyorsanız, bir proxy sunucusu kullanarak yayın sitesini hala kendi ülkenizde olduğunuza inandırabilirsiniz

2. Anonimlik sağlayın

Bir proxy kullanmak, internette gezinirken kimliğinizin açığa çıkmasını önler. Bir proxy ayrıca kullanıcının web etkinliğinin izlenebilir olmasını önler ve IP adresini ve kişisel bilgilerini güvende tutar.

3. Güvenliği artırma

Proxy sunucuları, anonimliğin ötesinde, şifrelenmiş web istekleri ve web filtreleri veya güvenlik duvarları olarak ayarlanabilme gibi ek güvenlik avantajları sağlar

4. Daha hızlı performans

Proxy sunucuları kişisel bilgileri internetle paylaşmasalar da, sık ziyaret edilen web içeriklerini önbelleğe alabilirler. Bir proxy sunucusu sık erişilen kaynakların kopyalarını tutarak bant genişliği kullanımını azaltabilir ve böylece tarama hızını artırabilir.

Proxy Sunucu Kullanmanın Avantajları

Proxy sunucusu kullanmanın çeşitli avantajları vardır. Örneğin, proxy'ler internet hızınızı ve çevrimiçi güvenliğinizi etkileyebilir. Bunun yanı sıra, birçok proxy'nin başka avantajları da vardır: web sitelerini kara listeye almak veya diğer proxy'leri ve çevrimiçi engellemeleri aşmak için bir proxy kullanabilirsiniz. Son olarak, bazı proxy'ler IP adresinizi gizler. Aşağıda tüm bu avantajları bulabilirsiniz:

1. Hız

Caching proxy, ziyaret ettiğiniz web sitelerinin bir dosyasını tutar. Bu, gezinmenizi önemli ölçüde hızlandırabilir. Daha önce erişilmiş sayfaları yeniden indirmek zorunda kalmazsınız, bu da size zaman kazandırır. Dahası, siz gezinirken bant genişliğinden tasarruf etmenizi sağlar.

2. Güvenlik

Proxy sunucuları ayrıca web sitelerini kötü amaçlı kodlara karşı taramak için de kullanılır. Web sitelerinin bu tehlikeli kısımları daha sonra engellenebilir. Bu şekilde bir proxy, siz ve ziyaret ettiğiniz web sitesindeki zararlı kod arasında ekstra bir güvenlik katmanı oluşturur. Virüs veya başka bir dijital bulaşma olasılığı önemli ölçüde azalır. 

3. Kısıtlamalar oluşturma

Proxy sunucuları belirli web sitelerini kara listeye almanıza olanak tanır. Bu şekilde, sunucuyu kullanan hiç kimse bu sitelere erişemez. Örneğin, bir okul veya şirket, öğrencilerin ve çalışanların okul veya iş saatlerinde Facebook'a girememeleri için bir proxy kullanabilir. Proxy, kısıtlamalar getirmenin yanı sıra proxy ağına bağlı her bilgisayarın tarayıcı geçmişine bakmanıza da olanak tanır. Proxy sunucusu üzerinden geçen tüm trafik, patronunuz veya İSS'niz gibi kontrol sahibi kişiler tarafından kaydedilebilir ve analiz edilebilir.

4. IP adresinizi gizleme

Pek çok kişi web sitelerinin ve şirketlerin kendilerini çevrimiçi ortamda takip etmesini istemez ve bunun iyi bir nedeni vardır. İnternette ne yaptığınız kimseyi ilgilendirmez. Proxy kullanmak çevrimiçi kimliğinizi maskelemenize yardımcı olur, çünkü IP adresinizi gizler (şeffaf bir proxy kullanmadığınız sürece). Diğer taraflar yalnızca proxy'nin IP'sini görür. IP adresinizi gizlemek, çevrimiçi gizliliğinizin daha iyi korunduğu anlamına gelir: web siteleri çevrimiçi davranışınızı izleyemez ve hakkınızda bir profil oluşturamaz. Bir proxy ile web sitelerine ve diğer taraflara kendiniz hakkında daha az bilgi vermiş olursunuz. Tarayıcınızda kişiselleştirilmiş reklamların görünmesini istemiyorsanız, bir proxy sunucusu bunu başarmanıza yardımcı olabilir (belli bir noktaya kadar).

5. Başka bir proxy'yi atlama

Son olarak, bir proxy sunucusu çevrimiçi engelleme kısıtlamalarını veya hatta başka bir proxy sunucusunu atlamak için kullanılabilir. Bir şirket veya hükümet proxy sunucularında belirli içerikleri engelleyebilir. Bu web sitesine kendi proxy sunucunuz üzerinden bağlanarak bu kısıtlamaları kolayca aşabilirsiniz.

Proxy Kullanmanın Dezavantajları 

Proxy'lerin de bazı dezavantajları vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:

1. Tam anonimlik yoktur

Proxy sunucularının özel kullanıcıları genellikle tarama alışkanlıklarını gizli tutmak ve kişisel bilgilerini güvence altına almakla ilgilenirler. Ancak bir proxy sunucusu, kullanıcının gönderdiği ve aldığı tüm bilgileri kaydetme özelliğine sahiptir. Örneğin patronunuz, iş ağını kullanarak yaptığınız her şeyi kolayca görebilir (genellikle bir proxy aracılığıyla düzenlenir). Dahası, çalışanların belirli web sitelerinde ne kadar zaman geçirdiğini de takip edebilir. Yani, yöneticiniz çalışmanız gerekirken Amazon'dan ne zaman yeni ayakkabı aldığınızı tam olarak bilebilir.

Kısacası, bir proxy veri trafiğinizi tüm izleyicilerden korumaz. Özellikle ücretsiz çevrimiçi proxy'ler büyük riskler taşır. On kereden dokuzunda proxy bağlantısını kimin kontrol ettiğini bilemezsiniz, bu nedenle verilerinizin gerçekten güvende olup olmadığından asla emin olamazsınız. Tüm çevrimiçi trafiğiniz doğrudan bir yabancının ellerine gönderilir. Tam bir çevrimiçi gizlilik mi istiyorsunuz? O zaman bir proxy doğru seçim değildir. Proxy sunucuları sizi doxing saldırılarına karşı çok fazla koruyamaz.

2. Şifreleme yoktur

Benzer şekilde, bir proxy sunucusu çevrimiçi güvenliğinizi garanti edemez. Genellikle, bir proxy kullandığınızda, veri trafiğinizi size kadar takip etmek mümkün değildir, bu da belirli bir miktar anonimliğe sahip olduğunuz anlamına gelir. Ancak bu verilerin hiçbiri şifrelenmez. Bu, web sitelerinin, bu etkinliği gerçek IP adresinize bağlayamasalar bile, çevrimiçi olarak ne yaptığınızı görebilecekleri anlamına gelir.

3. IP adresiniz sızdırılabilir

Proxy, çevrimiçi izleme için sağlam bir çözüm değildir. Bazı proxy'lerde, gerçek IP adresinizin ne olduğunu bulmak hemen hemen herkes için nispeten kolaydır. Böyle bir durumda proxy'nin birçok avantajını kaçırmış olursunuz. İnternette çok daha savunmasız olursunuz.

Hangisini Kullanmak Daha İyi: VPN mi Proxy mi?

Çevrimiçi güvenliğiniz sizin için önemliyse, VPN kullanmanız önerilir.

Proxy'ler IP adresini maskelemek ve coğrafi engelleri aşmak için yaygın olarak kullanılsa da, sınırlı güvenlikleri ve şifreleme eksiklikleri kullanıcıları siber saldırılara ve veri sızıntılarına karşı savunmasız hale getirir ve Netflix gibi yayın hizmetlerine erişmek için bir proxy'ye güvenemezsiniz.

Proxy sunucu operatörleri tüm internet trafiğinize erişebilir ve genellikle faaliyetlerinizin daha sonra size kadar izlenebilmesini sağlayan günlükler tutar. Bu özellikle torrent kullanıyorsanız risklidir, çünkü yasal sonuçlarla karşılaşabilirsiniz.

Premium VPN'ler katı kayıt tutmama politikalarına uyarlar, verilerinizin kaydını tutmazlar, bu nedenle asla size kadar izlenemezler.

Bir proxy kullanırken, bağlantınız üzerinden ilettiğiniz tüm hassas bilgiler sunucu sahibi ve bağlantınızı gözetleyen herkes tarafından görülebilir. VPN'ler, verilerinizi casuslar ve bilgisayar korsanları tarafından %100 okunamaz hale getiren uçtan uca şifreleme sağlar.

Ek olarak, bir proxy yalnızca kurulduğu tarayıcıdan gelen trafik için çalışır, ancak bir VPN ağınızdaki tüm verileri korur ve anonimleştirir.

VPN'lerin kurulumu inanılmaz derecede kolaydır ve sanal konumunuzu bir tıklamayla değiştirebilirsiniz, ancak proxy'ler farklı bir sunucuya bağlanmanız gerektiğinde her seferinde kurulum sürecinden tekrar geçmenizi gerektirir.

Sonuç olarak, proxy'ler internet bağlantınızı, genellikle harici bir sunucu üzerinden yönlendirir. Bir proxy internet bağlantınızın hızını artırabilir. Dahası, çevrimiçi kısıtlamaları ve sansürü aşmanıza yardımcı olabilir. Deneyebileceğiniz birkaç ücretsiz proxy sunucusu da vardır. Son olarak, bir proxy internette anonim olarak gezinmenize yardımcı olur. Ancak, koruma mükemmel olmaktan uzaktır. Dahası, proxy'nin sahibi muhtemelen kullanıcı bilgilerinizi kaydeder. Çevrimiçi gizliliğinize ve güvenliğinize değer veriyorsanız, bir VPN kullanmanız çok daha iyi olacaktır.